3 czerwca rząd włoski otwiera granice regionów i granice państwa. Jutro otwierają Koloseum i Muzea Watykańskie. Kończy się czas izolacji, a zaczyna czas egzaminu dla Włochów, choć młodzież już go oblała, lekceważąc obowiązek noszenia maseczek i zakaz gromadzenia się w miejscach publicznych.
Dzisiejsze centrum Rzymu było piękne i czyste, choć inwazja rowerów w Wiecznym Mieście przybrała niesamowity wymiar i trochę odbierała przyjemność spaceru. Ludzie przytyli po zamknięciu, teraz starają się wykorzystać podwójnie ostatnie mgnienia wiosny i wrócić do formy, a rząd włoski ma dołożyć się do zakupu roweru, aby ograniczyć poruszanie się transportem publicznym i tym samym zminimalizować ryzyko zakażeń.
Dzień chłodny jak na tę porę roku, a przynajmniej o poranku 16 stopni – szału nie ma, wszystko oszalało, nawet przyroda. Tłumy mieszkańców na spacerze: od maluchów po seniorów.
Puste Koloseum, puste Forum Romanum, ludzie wdrapywali się z psami, dziećmi, rowerami do św. Bonawentury na Palatynie – co za romantyczny i mało znany zakątek Rzymu.
Na Placu Weneckim ruszyły prace metra, usuwają sampietrini. Wreszcie! – przyklasnął mój mąż – powinny być wyłącznie w strefie pieszej. Są śliskie i niebezpieczne, zwłaszcza dla skuterów.
To będzie bardzo powolny i trudny powrót do normalności. Wiele sklepów, barów, lodziarni, restauracji jeszcze zamkniętych, wiele dekretem burmistrza Rzymu nie może pracować w niedzielę.
Plac Kapitoliński – mała grupka gości czeka na nowożeńców przed Urzędem Stanu Cywilnego. Przed Muzeami Kapitolińskimi żadnej kolejki. Mój synek ugania się za gołębiami. Pełno ich tutaj, a od czasu do czasu przylatują także mewy.
Pojutrze święto Republiki Włoskiej. Prezydent Mattarella odwiedzi Codogno– pierwszą czerwoną strefę we Włoszech.
Fendi uwielbia epatować luksusem. Ostatni pokaz mody tej marki odbył się wieczorem 4 lipca na Forum Romanum przy Świątyni Venery i Romy i z Koloseum w tle. Baśniowa sceneria i oryginalne stroje, które można oglądać do 14 lipca w siedzibie Fendi w Kwadratowym Koloseum.
Kiedy byłam w Koloseum 29 czerwca, właśnie montowano podium na ten pokaz. Fendi przeznaczyło 2,5 mln euro na restaurację Świątyni Wenery i Romy. Pokaz kolekcji jesienno-zimowej 2019/2020 ‘The Dawn of Romanity’ – ‘Świt Rzymskości’, inspirowanej starożytnym Rzymem, dedykowano zmarłemu niedawno Karlowi Lagerfeldowi – przez 54 lata dyrektorowi kreatywnemu marki, stąd pomysł na 54 stroje, niektóre ikoniczne, inne pokazane po raz pierwszy.
Fendi od lat podkreśla swój związek z Rzymem. Odrestaurowało już słynne rzymskiej skrzyżowanie na Kwirynale le Quattro Fontane, a także Fontannę di Trevi. Już wtedy, pod koniec 2015 roku zapowiedziało, że wesprze finansowo restaurację kolejnych czterech fontann: Fontanny Acqua Paola na Janiuculum, Fontanny Mojżesza niedaleko kościoła Santa Maria della Vittoria, Ninfeo na Piazza del Popolo i il Pescheria w dzielnicy Trionfale. I rzeczywiście prace ruszyły już na początku czerwca tego roku.
Stroje z pokazu można oglądać za darmo od 10.00 do 20.00 do niedzieli 14 lipca włącznie w siedzibie Fendi w Kwadratowym Koloseum w dzielnicy Eur.
29 czerwca Rzym obchodzi święto swoich patronów – świętego Piotra i świętego Pawła. Każda włoska miejscowość upamiętnia swojego patrona, a im mniejsza, tym obchody są huczniejsze. I zawsze jest to dzień wolny od pracy.
Osobiście Rzym kojarzy mi się bardziej ze świętym Piotrem niż Pawłem. Może przez wspomnienie tych milionów pielgrzymów udających się od wieków do grobu Księcia Apostołów. W moim odczuciu to bardziej święto religijne niż święto miasta, bo jakoś w samym Rzymie niezbyt da się odczuć atmosferę świąteczną. A w takiej malutkiej Galatinie na Półwyspie Salentyńskim, której patronem jest również święty Piotr, aż zaskakuje przepych i pompa, z jaką mieszkańcy obchodzą ten dzień, typowe dla miasteczek włoskiego Południa.
29 czerwca papież odprawi mszę świętą w Bazylice św. Piotra, podczas której wręczy paliusze nowo mianowanym metropolitom. Pisałam kiedyś o bardzo starej rzymskiej tradycji święcenia dwóch baranków 21 stycznia w Bazylice św. Agnieszki za murami. To ich wełna służy do utkania paliusza, czyli białej, wełnianej wstęgi ozdobionej sześcioma krzyżami haftowanymi czarnym jedwabiem. Paliusze trafiają do Bazyliki św. Piotra 24 czerwca i są przechowywanie w konfesji św. Piotra aż do 29 czerwca. To jedna z najstarszych tradycji kościelnych, powtarzana co roku od ponad 500 lat.
Na Via della Conciliazione zobaczą Państwo wspaniałe kwiatowe dywany układane na tę okazję.
A wieczorem na Piazza del Popolo o 21.30 pokaz sztucznych ogni – słynna Girandola wymyślona jeszcze przez Michała Anioła, a zmodyfikowana przez Berniniego. Wejście do sektorów już od 19.30.
Z okazji święta patronów następujące obiekty oferują bezpłatne wejście:
Od 29 czerwca będzie moża zwiedzić Forum Romanum-Palatyn i Fora Cesarskie na jednym bilecie ważnym przez cały dzień. To pierwszy etap wielkich zmian, jakie zapowiada dyrekcja Parku Archeologicznego Koloseum i włoski minister kulury.
Do tej pory można było zwiedzać Forum Romanum-Palatyn wyłącznie w pakiecie z Koloseum. 29 czerwca pojawi się nowy bilet w cenie €16, ważny cały dzień i obejmujący także Fora Cesarskie (bez Forum Augusta), ale bez Koloseum. Tego dnia, w święto Piotra i Pawła ministerstwo oferuje darmowe wejście. Potem bilet będzie można kupić w kasach Forum bądz przy Kolumnie Trajana. Na razie do końca roku jest to okres eksperymentalny. Jeśli ta propozycja spotka się z dużym zainteresowaniem zwiedzających, od 2020 roku powinna wejść do kalendarza regularnych wejść.
Minister kultury Alberto Bonisoli chce przyciągnąć jak najwięcej młodzieży do placówek kulturalnych, stąd też bilet dla młodzieży od 18 do 25 lat pozostanie w symbolicznej cenie €2.
To pierwszy etap wielkich zmian. Przypomnę tylko, że fora były niegdyś połączone. Rozdzielono je z rozkazu Mussoliniego, aby wybudować Via dei Fori Imperiali – wielką aleję, którą przejeżdżał il duce podziwiany przez tłumy jego zwolenników. Ile zabytków zniszczono przy tym, szkoda słów, ale Mussolini lubił kreować się na spadkobiercę imperatorów.
W przyszłości być może powstanie jeden zintegrowany bilet obejmujący także Hale Trajana, Circo Massimo i Termy Karakalli.
€16 – tyle od 1 listopada zapłacimy za podstawowy bilet wstępu do Koloseum, na Forum Romanum i Palatyn, a bilet ten będzie ważny tylko jeden dzień.
Czy słusznie? Jak najbardziej, bardzo dobra decyzja dyrektor Alfonsiny Russo. Zawsze zastanawiałam się, dlaczego bilet wstępu do Koloseum w porównaniu z innymi rzymskimi zabytkami np. nudnym Zamkiem Świętego Anioła (wstęp o zgrozo €14) kosztuje tak mało. Nie wymieniam już innych obleganych włoskich obiektów jak chociażby florenckiej Galerii Uffizi – €20 czy Pompejów – €15. Najczęściej odwiedzany włoski zabytek i czwarty na świecie pod względem ilości odwiedzających po Luwrze, Wielkim Murze Chińskim i Muzeum Narodowym w Pekinie kosztował €12, zdecydowanie za mało za zabytek tej klasy. Nawet wstęp na Wawel jest droższy.
1 listopada 2019 roku zostaną wprowadzone dwa typy biletów:
€16 – BASIC – podstawowy, ważny jeden dzień, obejmujący wstęp do Koloseum, na Forum Romanum i Palatyn
€22 – FULL EXPERIENCE – rozszerzony, ważny dwa dni, pozwalający odwiedzić Koloseum, Arenę, Forum Romanum, Palatyn i miejsca obejmujące nowy bilet SUPER, tzn. Museo Palatino, Casa di Augusto, Casa di Livia, Aula Isiaca – Loggia Mattei, Criptoportico Neroniano, Santa Maria Antiqua, Tempio di Romolo i Domus Transitoria – pałac Nerona na Palatynie.
Między 2009 a 2018 rokiem Koloseum odwiedziło ponad 60 mln osób, tylko w ubiegłym roku 7, 6 mln. Podwyżki biletów nie było od 2008 roku.
Od dziś, czyli 11 marca można kupić nowy bilet Foro Romano Palatino SUPER, obejmujący siedem wyjątkowych miejsc na Forum Romanum i Palatynie: Museo Palatino, Casa di Augusto, Casa di Livia, Aula Isiaca – Loggia Mattei, Criptoportico Neroniano, Santa Maria Antiqua, Tempio di Romolo, a 11 kwietnia dołączy również Domus Transitoria, czyli pałac Nerona na Palatynie. Kosztuje on €16 i jest ważny jeden dzień, nie można z nim wejść do Koloseum. Kto kupił już zwykły bilet do Koloseum, na Forum Romanum i Palatyn, a chciałby odwiedzić SUPER miejsca, może w kasach na miejscu dopłacić €6.
Pani Russo planuje również poszerzyć ofertę zwiedzania Domus Aurea, czyli Złotego Domu Nerona o dodatkowy dzień – piątek, do tej pory można go zwiedzać jedynie w soboty i niedziele. Domus Aurea już przygotowuje się do obchodów 500-lecia śmierci Rafaela, przypadającej za rok. Przygotowują nowe oświetlenie oraz wystawę poświęconą grotesce – malarstwu, które fascynowało nie tylko Rafaela.
UWAGA POSIADACZE KARTY ROMAPASS 48H I 72H!!!
Od 1 marca 2019 musicie zarezerwować wejście do Koloseum on-line, wybrać godzinę wstępu i zapłacić €2 za rezerwację, po czym udać się już na miejscu do kasy z rezerwacjami PRENOTATI, a następnie z kartą RomaPass do wejścia.
Po tygodniu muzeów od 5 do 10 marca, KOLOSEUM, FORUM ROMANUM I PALATYN – najbardziej oblegany włoski zabytek – będzie można zwiedzić bezpłatnie do końca 2019 roku w następujących terminach:
9/05 – czwartek
5/06 – środa
29/06 – sobota, święto Piotra i Pawła, patronów Rzymu
23/09 – poniedziałek, rocznica urodzin cesarza Augusta
4/10 – piątek
6/10 – pierwsza niedziela miesiąca
3/11 – pierwsza niedziela miesiąca
4/11 – poniedziałek
21/11 – czwartek
1/12 – pierwsza niedziela miesiąca
18/12 – środa, Międzynarodowy Dzień Migrantów
Dodatkowo od września do marca w ostatni czwartek miesiąca ostatnie trzy godziny otwarcia obiektów będą bezpłatne.
UWAGA POSIADACZE KARTY ROMAPASS 48H I 72H!!!
Od 1 marca 2019 musicie zarezerwować wejście do Koloseum on-line, wybrać godzinę wstępu i zapłacić €2 za rezerwację, po czym udać się już na miejscu do kasy z rezerwacjami PRENOTATI, a następnie z kartą RomaPass do wejścia.
13 lat Palatyn czekał na wyjście z mroku, dosłownie. W sylwestrową noc nowe oświetlenie led najnowszej generacji sponsorowane przez Acea dodało splendoru jednemu z najsłynniejszych rzymskich wzgórz. Odtąd można je podziwiać każdego wieczoru od strony Circo Massimo.
To nowy projekt rewitalizacji miasta. Oprócz Palatynu zabłysła wieczorem także Piramida Gajusza Cestiusza z pobliską Porta San Paolo niedaleko stacji metra Piramide – linia B oraz Loggia Błogosławieństw i główne wejście do Bazyliki św. Marka przy Placu Weneckim.
W najbliższym czasie władze Rzymu planują oświetlenie Murów Aureliańskich.
Kiedy pojawiają się pierwsze namioty nad Tybrem to znak, że dzieci kończą rok szkolny, a lato puka do drzwi. Przeczytajcie ten poradnik, a zobaczycie, że Wasze rzymskie wakacje będą równie wyjątkowe jak te filmowe. Oto najważniejsze imprezy, które przygotował Rzym na tegoroczne lato.
STREFA TYBRU
Lungo il Tevere – Lato nad Tybrem – ten jeden raz w roku Tyber zamienia się w rzekę kultury. Niezapomniany spektakl codziennie wieczorem od 19.00 – od 10 czerwca do 31 sierpnia – stragany, koncerty, wystawy, punkty gastronomiczne – można tu zjeść, wypić piwko czy ochłodzić się podczas letnich żarów. Wstęp wolny – między Ponte Garibaldi a Ponte Sublicio. Warto tam być! Szczegółowy program na www.lungoiltevereroma.it
Nad tym samym Tybrem, między Ponte Garibaldi a Ponte Sisto rozciąga się olbrzymi 550-metrowy fresk południowoafrykańskiego artysty Williama Kentridge’a – jego dar na urodziny Rzymu. Przez ostatni miesiąc toczyła się wojna między właścicielami straganów, z którymi miasto dużo wcześniej podpisało umowę na wynajem w tym miejscu bądź co bądź wiedząc o fresku a jego obrońcami. Ostatecznie stragany nie zasłonią fresku, a kupcy muszą się przenieść o jeden most dalej, ale w tym przypadku jak zawsze nie ma winnego urzędnika, a niesmak pozostał. O fresku możecie szczegółowo przeczytać w moim artykule William Kentridge na urodziny Rzymu.
Trzecia atrakcja nad samym Tybrem to kino pod chmurką na Wyspie Tybrowej – l’Isola del Cinema – Wyspa Kina, bo w taką zamieni się Wyspa Tybrowa letnimi wieczorami od 9 czerwca do 4 września od 19.00 do 2.00. Ponad 90 dni projekcji, doskonały repertuar obejmujący najlepsze filmy ostatnich miesięcy: od najnowszego Bonda po rewelacyjne ‘Quo vado?’ Checco Zalone. Projekcje odbywają się w następujących punktach: Arena– sala pod gołym niebem na 600 miejsc – €7 bilet normalny, €5 ulgowy – tam będą również spotkania z aktorami i reżyserami, Sala Cinelab na 100 miejsc – €5 bilet normalny, ulgowy €3. Natomiast ogromny ekran Lo Schermo Tevere – otwarta przestrzeń na Piazza dell’Isola Tiberina naprzeciw statku Eskulapa – jest darmowa, pozostaje do dyspozycji młodych reżyserów i wydarzeń towarzyszących festiwalowi.
Kasa biletowa na platne seanse znajduje sie obok Sali Arena – czynna codziennie od 20.00 do 22.30. Szczegółowy repertuar znajdziecie na oficjalnej stronie festiwalu.
ZATYBRZE
Znad Tybru już tylko żabi skok na Zatybrze – jak sami mieszkańcy dzielnicy mawiają – jedynej rdzennej i autentycznej dzielnicy Rzymu. Zapchane wieczorami do granic możliwości, ale mimo tłumów warto tam pójść dla atmosfery, jakiej nie znajdziecie w żadnej innej części Rzymu.
Również tutaj na Piazza San Cosimatocodziennie o 21.15 od 1 czerwca do 1 sierpnia odbywają się wieczorne seanse filmowe pod chmurką gratis w ramach Festiwalu Trastevere. Program projekcji znajdziecie na oficjalnej stronie wydarzenia.
A w niej magiczne miejsce – Globe Theatre działający tylko wakacyjną porą. Wierna rekonstrukcja tego londyńskiego. Genialny rzymski aktor i twórca tego miejsca – Gigi Proietti podarował mieszkańcom i turystom kulturę na najwyższym poziomie za przystępną cenę. Nie musicie znać języka, wystarczy, że przeczytacie sobie polską wersję dzieł Szekspira, najlepiej w przekładzie Barańczaka. Bo kiedy zapada zmrok, wokół zalega cisza jak makiem zasiał, gasną światła i zaczyna się prawdziwa magia.W tym roku będzie wystawiany ‘Król Lear’,’ Kupiec wenecki’, rewelacyjny ‘Sen nocy letniej’, ‘Opowieść zimowa’, ‘Romeo i Julia’ i gościnnie już po raz drugi po angielsku ‘Burza’. A sam Gigi przygotował coś extra w 400-tną rocznicę śmierci wielkiego dramaturga. O teatrze przeczytacie w moim artykule Jeszcze jeden sen nocy letniej.
STREFA KOLOSEUM I FORUM ROMANUM
Luna al Colosseo –wyjątkowa okazja, aby odwiedzić Koloseum nocą. Od 7 kwietnia do 29 października – w każdy poniedziałek, czwartek, piątek i sobotę, od 20.10 do 00.00 – ostatnie wejście o 23.00. Zwiedzanie z przewodnikiem po włosku lub angielsku. Koszt €20, ulgowy €18, dzieci od 6 do 12 lat dodatkowa zniżka. Rezerwacje biletów na stronie coopculture.
Luna al Foro Romano – zwiedzanie Forum Romanum nocą. W każdy piątek od 22 kwietnia do 28 października od 20.15 do 24.00, ostatnie wejście o 22.45. Zwiedzanie z przewodnikiem po włosku lub angielsku. Koszt €20, ulgowy €18, dzieci od 6 do 12 lat dodatkowa zniżka. Rezerwacje biletów na stronie coopculture.
Viaggio nei Fori Imperiali – najlepszy produkt turystyczny ostatnich lat.
Piero Angela i Paco Lanciano: dwaj znakomici popularyzatorzy nauki stworzyli projekt na medal, godny Wiecznego Miasta. Zabierają nas w niezwykłą i emocjonującą podróż po forach rzymskich sprzed 2000 tysięcy lat: Forum Cezara i Forum Augusta. Podróż po forach rzymskich narodziła się w 2014 roku w ramach obchodów 2000-lecia śmierci cesarza Augusta. Fantastyczny spektakl – Forum Augusta przyciągnął ponad 110 tysięcy widzów, co zachęciło miasto do rozwinięcia kolejnego projektu. Forum Cezara wystartowało w kwietniu 2015 roku, szybko pobiło rekordy popularności, bo w odróżnieniu od Forum Augusta można tu wejść i przemierzyć cały obszar dawnego forum, stąpając po tych samych kamieniach, obejrzeć ocalałe fragmenty antycznych budowli, a dzięki nowoczesnej technice także wnętrza takimi, jakimi się prezentowały w czasach ich świetności. Zachęcam do lektury mojego artykułu: Niezwykła podróż po Forum Cezara, jak również do osobistych odwiedzin. Warto, nawet jeśli nie ma wersji polskiej! Niezapomniane przeżycia! Codziennie do 30 października.
Viaggio nei Fori – to oficjalna strona obu spektakli. Można tu kupić bilety (€15 jeden spektakl, €25 – oba plus €1 koszt rezerwacji).
Santa Maria Antiqua – kiedy powstała w VI wieku, oszałamiała swoim pięknem. Trzęsienie ziemi w 847 roku zmiotło ją na wieki z ziemi. Archeolog Giacomo Boni w 1900 roku podarował jej drugie życie. Z miejsca okrzyknięto ją Kaplicą Sykstyńską średniowiecza. Całość powierzchni pokrywały freski. Szybko jednak okazało się, że są problemy z utrzymaniem tego kościoła. To, co ocalało, wymagało gruntownej restauracji, a pieniędzy brakowało. Warunki klimatyczne również nie sprzyjały, bowiem Santa Maria Antiqua leży w najniższym punkcie Forum Romanum i wilgoć, która pojawia się w okresie jesienno-zimowym, ma druzgocący wpływ na ocalałe freski. Ponad 30 lat trwały prace restauracyjne, głównie dzięki środkom ze Światowego Funduszu Zabytków. 17 marca tego roku otwarto ją dla publiczności. Przetrwało niewiele, ale nawet to, co pozostało, jest świadectwem wyjątkowego piękna tego miejsca przybliżonego dzięki nowoczesnej technice. Do 11 września trwa wystawa Santa Maria Antiqua tra Roma e Bisanzio – między Rzymem a Bizancjum. Rewelacja. Nie pomińcie jej podczas wizyty na Forum Romanum.
WATYKAN
Muzea Watykańskie nocą
W 2016 roku od 6 maja do 29 lipca i od 2 września do 28 października w każdy piątek można zwiedzać muzea wieczorem od 19.00 do 23.00, w praktyce już od 22.30 trzeba opuszczać sale. To ciekawa opcja, cena biletu taka sama jak przy normalnej wizycie, wymagana rezerwacja on-line.
SANTA MARIA MAGGIORE
Śnieg w Rzymie w samym środku lata. Czemu nie, wszak cuda się zdarzają. Bo kiedy w sierpniu pada śnieg, to może to być tylko cud.
No tak, a te filmowe rzymskie wakacje? Czy pozostał po nich jakiś ślad oprócz taśmy? Brama kamienicy przy Via Margutta, 51, w której mieszkał Joe Bradley (Gregory Peck) zamknięta na cztery spusty. Czasami latem pod koniec lipca otwierają dziedziniec kamienicy. Jeśli i tym razem otworzą, poinformujemy. Ale na Via Margutta zawsze warto wpaść.
Pamiętajcie, że w pierwszą niedzielę miesiąca na terenie całych Włoch można bezpłatnie odwiedzić muzea państwowe, a w ostatnią niedzielę miesiąca wstęp wolny do Muzeów Watykańskich.
Juliusz Cezar był ambitny, pyszny i bajecznie bogaty. Jego bogactwo i dyktatorskie zapędy drażniły wielu możnych. Liczył się z możliwością zamachu na jego życie. Na pytanie, jak chciałby umrzeć, odpowiadał : z zaskoczenia. I chyba spiskowcy zrobili mu prezent-niespodziankę, choć tego pamiętnego poranka 15 marca 44 roku p.n.e. nie spodziewał się takiego obrotu spraw. Zadano mu 23 ciosy w Kurii Teatru Pompejusza – tymczasowej siedzibie Senatu. 23 jak na ironię to szczęśliwa liczba dla rzymian.
Jutro już po raz 13 Gruppo Storico Romano dwukrotnie: o 16.00 i 17.00 na Largo di Torre Argentina, tam, gdzie zginął Juliusz Cezar, przypomni ten dramatyczny moment z dziejów Rzymu. Inscenizacja składa się z trzech części i jest stricte filologiczna. Ubiegłoroczne przedstawienie odbywało się w strugach deszczu (nawet słynne koty pochowały się), ale za to dokładnie w miejscu zabójstwa Cezara i to rekompensowało niesprzyjającą aurę.
Pierwsza część to scena posiedzenia Senatu (w którym biorą udział m.in. Marek Antoniusz, Cyceron, Katon), pod koniec którego Juliusz Cezar zostaje ogłoszony wrogiem ludu.
Druga część to scena zabójstwa Juliusza Cezara w idy marcowe – 15 marca 44 p.n.e.
Cezar nie czuje się najlepiej tego dnia, chce nawet wysłać Marka Antoniusza i anulować obrady, ale spiskowcy go ubiegają. Decymus Brutus pojawia się w jego domu z informacją, że senatorowie go oczekują, Juliusz Cezar nie może odmówić, to byłoby lekceważenie innych. Udaje się zatem pieszo na posiedzenie Senatu, choć żona Kalpurnia mu odradza, ma złe przeczucia, a wcześniej widzi męża we śnie w kałuży krwi. Jeszcze wróżbita Spurinna (na zdjęciu w czerwonej szacie) szepcze mu: Cezarze, strzeż się id marcowych.
Senatorowie pozdrawiają Juliusza Cezara.
A potem spiskowcy, jest ich około 60, przystępują do akcji. 23 ciosy, ostatni z ręki przyjaciela – Brutusa – śmiertelny.
Trzecia część spektaklu to przemowa Brutusa do ludu rzymskiego wyjaśniająca motywy zabójstwa oraz poruszająca mowa pogrzebowa Marka Antoniusza podczas pogrzebu Juliusza Cezara (według Szekspira), po której wydano nakaz ścigania spiskowców.
Mnie najbardziej poruszyło to ujęcie – osamotnione ciało Juliusza Cezara, puste złocone krzesło, gdzieś w głębi wieniec złożony przez mieszkańców.
Jutro z pewnością stosy kwiatów pojawią się przed pomnikiem Juliusza Cezara, na tle jego forum, pierwszego prywatnego forum.